Archive for » 2014 «

CANLILARDAKI ANTİFRİZ SİSTEMİ

fish_lBəzi balıq növləri orqanizmlərindəki partlayıcı maddə (natrium) və zəhəri (xlor) birləşdirərək duz əmələ gətirir və bu duzun sayəsində bədənlərindəki mayenin donma temperaturu aşağı düşür. Bu canlılara necə davranacaqlarını öyrədən aləmlərin Rəbbi olan Allah’dır.

Diqqətinizi bir anlıq ətraf mühitdən ayırıb təbiətə yönəldin: mükəmməl uçuş bacarıqları ilə quşlar, sahib olduqları üstün hidrolokator sistemi ilə delfinlər, dəhşətli kimyəvi silahı ilə bombardman böcəyi və siz – bədəniniz, gözləriniz, kirpikləriniz… davamı »

Bölmə: Heyvanlar Aləmi  Açar sözlər:  Şərh yaz

MUTASİYA NƏDİR?

mutation_fly_azMutasiyalar canlı hüceyrəsinin nüvəsində yerləşən və genetik məlumat saxlayan DNT molekulunda radiasiya və ya kimyəvi təsirlər nəticəsində meydana gələn qırılmalar və yerdəyişmələrdir. Mutasiyalar DNT-ni təşkil edən nukleotidləri pozur və ya yerlərini dəyişdirir. Əksər hallarda hüceyrənin təmir edə bilmədiyi zərər və dəyişikliklərə səbəb olurlar.

Ona görə, mutasiya heç də düşünüldüyü kimi canlıları daha mükəmməl canlıya çevirən “sehirli çubuq” deyil. Mutasiyaların təsiri tamamilə zərərlidir. Mutasiyaların səbəb olduğu dəyişikliklər ancaq Xirosima, Naqasaki və Çernobıldakı insanların məruz qaldığı dəyişikliklərdir: yəni ölüm, şikəstlik və əcaib bədən quruluşu ilə doğulmuş insanlar…

Bunun səbəbi çox sadədir: DNT kompleks nizama malikdir. Bu molekula hər hansı təsadüfi təsir ancaq zərər verir. Amerikalı genetik B.G.Ranqanatan bunu belə açıqlayır: davamı »

Arxeopteriksin quşların əcdadı olmadığı bir daha sübut edildi

1340Çünki arxeopteriksdən 10 milyon il əvvələ aid quş fosili tapılıb.

Dövrümüzün quşlarının “əcdadı” olduğu irəli sürülən arxeopteriks bundan təqribən 150 milyon il əvvəl yaşamışdır. Nəzəriyyəyə əsasən, velociraptor və ya dromoesaur adlandırılan kiçik dinozavrların bir qismi təkamül keçirərək qanadlanmış və uçmağa başlamışlar. Arxeopteriks dinozavr əcdadlarından ayrılan və yeni uçmağa başlayan ilk növdür.

Lakin əslində arxeopteriksin fosilləri üzərində aparılan son təhlillər bu izahın elmi cəhətdən əsassız olduğunu göstərir. Bu quş ara keçid forması deyil, sadəcə dövrümüzün quşlarından bir az daha fərqli xüsusiyyətlərə malik olan nəsli kəsilmiş quş növüdür. davamı »

DİATOMLAR

diatomlarİnsanlar da daxil olmaqla, quruda yaşayan canlılar həyatlarını bir mənada diatomlara borcludurlar. Tənəffüs edərkən qəbul etdiyimiz oksigenin böyük hissəsini diatomlar fotosintezlə hasil edirlər. Diatomların üzərində çoxlu sayda dəlik var. Bu dəliklər qidaların içəriyə daxil olub qazlar mübadiləsi etməsinə imkan verir. Diatomlar oksigen hasil edən mikro fabrik kimi işləyirlər. Trilyonlarla diatom qazlar mübadiləsi nəticəsində öz ehtiyaclarından da artıq oksigen hasil edərək atmosferdəki oksigenin miqdarını tənzimləyirlər.

Diatomlar suda həll olmuş silikonu qiymətli daş olan opala bənzəyən silisium oksidinə çevirərək qabıq əmələ gətirirlər. Üstəlik, bütün diatomlar eyni məmulatdan istifadə edərək eyni xüsusiyyətdə, ancaq bir-birindən tamamilə fərqli görünüşdə qüsursuz qabıqlar əmələ gətirirlər. Diatomların bu mükəmməl memarlıq qabiliyyəti və saysız-hesabsız müxtəliflik, əlbəttə, Allah`ın bənzərsiz sənətinin bir təcəllisidir.

Bölmə: Planetimiz  Şərh yaz

Ağcaqanad ağrısız inyeksiyaya ilham mənbəyi olur

images (1)Ağcaqanadların qurbağalara yem olmaqdan əlavə faydaları da var. Osaka Kanzay Universitetinin mexanika mühəndisi Seyci Aoyaqi həmkarları ilə birlikdə ağcaqanadın xortumundan ilham alaraq ağrısız dərialtı iynə icad edib. Bu iynənin ağrısız olması onun xarici səthinin hamarlığından deyil, nahamarlığından qaynaqlanır.

Ağcaqanadın sancdığı yer qaşınır və qaşınma ağcaqanad iynəsini çıxardıqdan sonra başlayır. Bu da həşəratın yeritdiyi antikoaqulyantda olan bakteriyalarla əlaqədardır. İlkin “sancma” demək olar ki, hiss edilmir. Axı bu necə mümkündür? davamı »

KAİNATDA MÖCÜZƏVİ DİNAMİKA: SÜRƏT

imagesYer kürəsi öz oxu ətrafında bir az yavaş fırlansaydı və ya orqanizminizdəki qan indikindən daha yavaş axsaydı, nə olardı? Bəs Günəşdən gələn işıq yer üzünə bu qədər yüksək sürətlə çatmasaydı? Bəlkə bu mövzular haqqında heç düşünməmisiniz, ancaq bütün bu hadisələrin ən uyğun sürətdə baş verməsi həyatımızı davam etdirməyimiz üçün labüd ünsürdür.

Biz heç fərqində olmadan, həm bədənimizdə, həm də ətrafımızda yaşamağımız üçün lazımi proseslər məhz lazımi sürətdə həyata keçir. Bu sürətdə, məsələn, beyin hüceyrələrinin sürətlə bir-birləri ilə rabitə qurmalarında, göz, qulaq, burun, dil və dəridən gələn siqnalların sürətlə elektrik impulsuna çevrilib sinir hüceyrələri vasitəsilə beyinə göndərilməsində, bitkilərin fotosintez kimi kompleks prosesi həyata keçirməsində, bizdən milyonlarla kilometr məsafədə olan Günəşin işığının böyük sürətlə bizə çatmasında, səsin sürətində və başqa bir çox hadisədə görə bilərik.

Bu proseslərdə bir saniyəlik gecikmə belə insanlara böyük zərər verər, lakin gecikmə heç vaxt baş vermir. Bütün proseslər ən uyğun sürətdə, qüsursuz həyata keçir. Biz də bu sayədə heç bir çatışmazlıq olmadan həyatımıza davam edirik. davamı »

Dəyərli qida mənbəyi – balıq

downloadÜrək xəstəliyindən əziyyət çəkən və buna görə vəfat edən insanların orta yaş həddinin getdikcə aşağı düşməsi ürək xəstəliyinə diqqəti də artırıb. Müasir təbabətdə ürək xəstəliklərinin müalicəsi məsələsində irəliləyiş və inkişaf olsa da, mütəxəssislər bu xəstəliyə məruz qalmazdan əvvəl görülən tədbirləri dəqiqliklə yerinə yetirməyi tövsiyə edirlər. Mütəxəssislər ürəyin sağlam fəaliyyətini təmin edilməsində və xəstəliyin qarşısının alınmasında vacib olan bir qidanı tövsiyə edirlər. Bu qida balıqdır. davamı »

KÜLƏKLƏRDƏKİ BİLİNMƏYƏN HİKMƏTLƏR

images (5)Həyatımız boyu hamımızın şahid olduğu, çoxumuz üçün adi hadisə olan küləklər əmələ gəlməsi, təsiri və nəticəsi ilə Allah’ın bir çox hikmətlə yaratdığı böyük nemətdir.

 

Küləklər necə əmələ gəlir?

 

Havanın isinməsi isinən kütlənin genişlənməsinə, beləliklə, hərəkətə keçərək yuxarı qalxmasına səbəb olur. Ancaq yüksələn hava kütləsi atmosferdən kənara çıxa bilmədiyinə görə əvvəlcə şaquli, sonra üfüqi istiqamətdə hərəkət edir. İsinən hava kütləsinin yerini dəyişməsi təzyiqin əmələ gəlməsinə səbəb olur. Lakin atmosfer təzyiqi dünyanın hər yerində eyni deyil, çünki yerin cazibə qüvvəsinə, temperatura və ərazinin hündürlüyünə görə fərqlənir. Bu şəkildə, yüksək və alçaq təzyiq zonaları formalaşır. Atmosferdəki yüksək təzyiq zonalarını təpələrə, alçaq təzyiq zonalarını isə çuxurlara bənzətmək olar. Hava axıcı olduğuna görə, cazibə qüvvəsinin təsiri ilə yüksək təzyiq sahəsindən alçaq təzyiq sahəsinə doğru, sanki yamaclardan axan su kimi hərəkət edir və küləkləri meydana gətirir. davamı »

Bölmə: Təbiət və Texnologiya  Açar sözlər:  Şərh yaz

GÖY CİSİMLƏRİNİN ARALARINDAKI MƏSAFƏLƏR

images (4)Yer planeti, bildiyimiz kimi, Günəş sisteminin bir parçasıdır. Günəş sistemi isə qüsursuz planın və mükəmməl tarazlıqların olduğu bir məkandır. Günəşin diametri Yerin diametrinin 103 misli qədərdir. Bunu bir bənzətmə ilə açıqlayaq: Əgər diametri 12.200 km olan Yeri bir üzüm çəyirdəyi böyüklüyünə gətirsək, Günəş də bildiyimiz futbol topunun iki misli qədər böyüklükdə dairəvi bir kürə halına gələr. Əsl maraq doğuran şey aradakı məsafədir.

Gerçəklərə uyğun bir model qurmağımız üçün üzüm çəyirdəyi böyüklüyündəki Yer ilə top böyüklüyündəki Günəşin arasını təxminən 280 metr etməliyik. Günəş sisteminin xaricində olan planetləri isə kilometrlərlə kənara daşımağımız lazım olacaq. davamı »

Bölmə: Kainat  Açar sözlər: , ,  Şərh yaz

ERİTROSİTLƏRİN XÜSUSİ OLARAQ YARADILMIŞ YASTI FORMASI

  • images (2)Eritrositlərin vəzifəsi nədir?
  • Eritrositlərin yastı olmalarının əhəmiyyəti nədir?
  • Bu yastı formanın pozulması nəyə səbəb ola bilər?

Qırmızı qan hüceyrələri, yəni eritrositlər qanda ən çox olan hüceyrələrdir. Vəzifələri hüceyrələrin yaşaması üçün vacib olan oksigeni daşımaqdır. Sadəcə bununla kifayətlənmir, bədəni təmizləmək üçün hüceyrələrdə yığılmış karbondioksidi də ürəyə geri qaytarırlar. davamı »