Archive for » 2014 «

FİZİKİ QANUNLARI BİLƏN KƏPƏNƏKLƏR

kepenekKəpənəklərin bəzəkli xarici görünüşü hər kəsin çox xoşuna gəlir. Rəngli qanadları, zərif uçuşları ilə təbii gözəl olan bu canlılar Allah’ın bizim üçün yaratdığı gözəlliklərdən biridir. Olduqca qısa ömür sürmələrinə baxmayaraq, bu canlılar bəzən bir mütəxəssis kimi hesablama aparırlar. Məsələn, uçmaq üçün kəpənəklərin bədəni müəyyən temperaturda olmalıdır. Bunun üçün kəpənəklərin nə etdiyini birlikdə öyrənək.

Colias kəpənəyinin bədən temperaturu 28 dərəcədən aşağı olarsa, uça bilməz. Belə olduqda, kəpənək dərhal qanadlarını açır və arxası günəşə doğru, şüaları şaquli alacaq şəkildə dayanır. Kəpənək kifayət qədər isinib bədən temperaturunu 40 dərəcəyə çatdırdıqda öz ətrafında 90 dərəcə dönür. Beləliklə, günəş şüalarını üfüqi formada da alır. Bu hərəkətlə günəş şüalarının isidici təsiri minimuma endirilir. Həmçinin kəpənəyin bədən temperaturu düşməyə başlayır.

Bundan başqa, bu kəpənək növlərin qanadlarında kiçik qara ləkələr olur. Bu ləkələr də temperaturu kəpənəyin bədənində toplamaq funksiyasını daşıyır. Lakin bu ləkələr də təsadüfi yerlərdə deyil. Bunlar bədənin isinməyə ən çox ehtiyacı olan hissələrində yerləşdirilib. Bu quruluş sayəsində qanadlardakı tez isinən kiçik ləkələrdən başqa hissələrə istiliyin ötürülməsi asanlaşır. Çünki istiliyi ötürmək üçün lazım olan məsafə qısalır.

Başqa bir kəpənək növü də bədən temperaturunu artırmaq üçün buna bənzər üsuldan istifadə edir.

Linzalar haqqında hamınızın məlumatı var. Onların bəzilərindən cisimləri böyütmək, digərlərindən isə kiçiltmək üçün istifadə olunur. Məsələn, eynək şüşələri linzadır. Günəş işığının qarşısına tutulan linza ilə istiliyi müəyyən nöqtədə toplamaq olur. Hətta bu üsulla od yandırmaq da mümkündür. Pieris kəpənəyi isə qanadlarını elə vəziyyətdə saxlayır ki, bütün şüaları eynilə linza kimi bədəninin ən çox isinməli yerlərində toplaya bilir.

Hekkelin rüşeym rəsmləri saxtakarlıqdır

embiyonErnst Hekkel 1868-ci ildə yazdığı “Natürliche Schöpfungsgeschichte” (Təbii yaradılış tarixi) adlı kitabında insan, meymun və it rüşeymlərindən istifadə edərək bəzi müqayisələr apardığını irəli sürdü. Çəkdiyi rəsmlər bir-birləri ilə demək olar ki, tamamilə eyni canlı rüşeymlərindən ibarət idi. Hekkel bu rəsmlərə əsaslanaraq həmin canlıların ortaq mənşədən gəldiklərini müdafiə etdi.

Amma, əslində, məsələ başqa cür idi. Hekkel bircə rüşeym rəsmi çəkmiş, sonra da ona qəsdən kiçik dəyişikliklər edərək insan, meymun və it rüşeymi adı altında yan-yana qoymuşdu. Yəni açıq-aşkar saxtakarlıq etmişdi.

Elə Darvinin “İnsanın əmələ gəlməsi” kitabında mənbə kimi göstərdiyi “elmi fəaliyyət” (!) bu idi. Əslində, Darvin bu kitabı yazmazdan əvvəl Hekkelin rəsmlərinin saxtakarlıq olduğunu başa düşənlər olmuşdu. Hətta Hekkelin özü belə saxtakarlığının üzə çıxmasının ardınca etdiyi bu böyük elmi yalanı etiraf etmişdi: davamı »

DİLİN MÖCÜZƏVİ QURULUŞU

stock-photo-company-of-children-of-different-nationality-16678993Ağlınıza gələn düşüncələri Allah’ın sizin üçün yaratdığı qüsursuz sistem sayəsində ifadə etdiyinizi bilirsinizmi? Eyni şəkildə, deyilənləri anlamanız da bu qüsursuz sistemin bir hissəsidir. Sözlər siz fərqində olmadan beyninizdə mənaları ilə birlikdə yerlərini tuturlar. Bəs bu, necə baş verir?

Danışmaq üçün xüsusi cəhd göstərmirik. İstədiyimiz sözlərin ağzımızdan çıxması üçün səs tellərinin bir-birindən nə qədər aralı olmasını, nə qədər titrəməsini, ağzımızdakı, dilimizdəki, boğazımızdakı yüzlərlə əzələdən hansını hansı sıra ilə və neçə dəfə, nə qədər gərib-boşaltmağı, ciyərlərimizə neçə sm3 hava alıb və bu havanı hansı sürət və fasilələrlə xaric etməyi hesablamırıq. İstəsək də, bunu edə bilmərik! Çünki ağzımızdan çıxan bircə sözün formalaşması insanın tənəffüs sistemindən sinir sisteminə, əzələlərindən sümüklərinə qədər uzanan bir çox sistemin ahəngdar işləməsinin nəticəsidir. davamı »

Bölmə: Vücudumuz  Şərh yaz

DƏNİZ SUYUNUN EKOSİSTEMƏ TƏSİRİ

  • DenizDəniz suyunun duzluluğu necə meydana gəlmişdir?
  • Dəniz suyunun duzluluq faizi nə üçün dəyişmir?
  • Okeanlarda yaşayan planktonlar dünyanın temperaturuna necə təsir edir?

Dəniz suyunun duzlu olduğu hamıya məlumdur. Dəniz suyunun duzluluğu çox həssas ölçüdədir. Aparılan tədqiqatlarla dəniz suyunun orta duzluluq dərəcəsinin 3.5% olduğu və bu faizin sabit qaldığı müəyyən edilmişdir. Bu, 1 mil (1.6 km) suda təqribən 186 milyon ton duz olması deməkdir. Məsələn, okeanlardakı bu qədər duz ilə qitələri 152300 metr qalınlığında duz təbəqəsi ilə tamamilə örtmək mümkündür.

davamı »

Bölmə: Planetimiz  Şərh yaz

Dəfələrlə istifadə edilə bilən yapışqan

gekoKərtənkələyə bənzəyən və tavanda yerimə qabiliyyətinə sahib olan gekoların ayaq dabanının quruluşundan ilhamlanan alman alimləri dəfələrlə istifadə edilə bilən güclü bir yapışqan icad etdilər. Kiel Universiteti Zoologiya Universitetinin tədqiqatçıları böcəklərin və geko kimi sürünənlərin divara dırmaşma və tavanda yeriyə bilmə xüsusiyyətlərini araşdırdılar və heyvanların bu xüsusiyyətini silikon vasitələrlə təqlid etməyi bacardılar. Bu şəkildə istehsal olunan yapışqanlar geridə iz buraxmır və sualtında istifadə edilə bilir. Tədqiqatçılar böcək qanadları, ilan dəriləri və yapışmağa mane olan bitkilərdəki yapışqanlıq xüsusiyyətlərini təqlid etmək üçün tədqiqat aparırlar.

Bölmə: Heyvanlar Aləmi  Açar sözlər:  Şərh yaz

BƏDƏNİMİZDƏ FÖVQƏLADƏ HALLARDA FƏALİYYƏTƏ KEÇƏN MÜDAFİƏ ÜSULLARI

bedenİnsan orqanizmi qüsursuz müdafiə sistemi ilə birlikdə yaradılmışdır. Huşunu itirmək, asqırmaq, hərarətin qalxması, qaralmaq, hıçqırmaq kimi gündəlik həyatda bizə adi gələn bədəndəki reaksiyalar, əslində, Allah’ın orqanizmimizdə yaratdığı müdafiə mexanizmləridir.

 

Asqırmağın qarşısının alınmasını həkimlər nə üçün tövsiyə etmirlər?

Asqırarkən gözlərimizi qırpmamaq nə üçün mümkün deyil?

Çox vaxt tərsinə düşünülsə də, hərarətin qalxması, əslində, xəstəliyin mənfi əlaməti deyil. Bəs nə üçün xəstələndikdə hərarətimiz qalxır?

Hıçqırmaq həzm sistemimizə necə kömək edir? davamı »

Addımlarını sayaraq istiqaməti müəyyən edən qarışqalar

qarisqaElm adamları uzun illərdir qarışqaların qida axtarmaq üçün uzun məsafələr qət edib, sonra heç azmadan yuvalarına necə qayıtdıqlarını araşdırırlar. Xüsusilə Saxara səhrasında yaşayan səhra qarışqalarının günəş vasitəsilə istiqaməti müəyyən etdikləri məlum olsa da, onların bu diqqətçəkən xüsusiyyəti elm adamlarını bu sahədə daha dərin tədqiqatlara təşviq etmişdir.

Səhralarda istiqaməti müəyyən etməyə kömək edən heç bir iz və ya işarə olmadığı halda, ziqzaq xətt üzrə yem axtaran Saxara qarışqalarının yem tapdıqdan sonra gəldikləri ziqzaq yolun əksinə, düz xətt üzrə yüz metrlərlə yolu qət edib yuvalarına qayıtdıqları və bunun üçün Günəşdən istifadə etdikləri bundan əvvəl elmə məlum idi. davamı »

“Ara keçid fosil tapıldı” iddiası saxtakarlıqdır

fosilDarvin dövründə ara keçid fosillərin yoxluğu həll olunacaq problem kimi görünürdü. Darvin yer üzünün təbəqələrində nəzəriyyəsini təsdiqləyəcək heç bir ara keçid fosili tapılmamasını təəccüblə qarşılayır, amma yenə də onların gələcəkdə tapılacağına inanırdı. “Növlərin mənşəyi” kitabının “Nəzəriyyənin qarşısında duran çətinliklər” fəslində mövzu ilə bağlı bunları yazmışdı:

 Əgər, həqiqətən, növlər digər növlərdən tədricən törəyibsə, nə üçün saysız-hesabsız ara keçid formaya rast gəlmirik? Nə üçün bütün təbiət qarışıqlıq halında deyil, tamamlanmış və yerli-yerindədir? Saysız-hesabsız ara keçid forması olmalıdır, bəs nə üçün yer üzünün bu qədər çoxsaylı təbəqəsində tapa bilmirik…. Nə üçün hər geoloji forma və hər təbəqə belə formalarla dolu deyil? Geologiya yaxşı dərəcələndirilmiş proses üzə çıxarmır və bəlkə də bu mənim nəzəriyyəmə qarşı irəli sürüləcək ən böyük etiraz olacaq.

Darvinin ümidini təkzib edən və təqribən 150 ildən bəri tapılmayan ara keçid fosilləri Darvinin nəzəriyyəsinə, həqiqətən də ən böyük etiraz kimi ortaya çıxdı. davamı »

Təbii təmizləyici: lotus bitkisi

lotusLotus bitkisi (ağ su zanbağı) palçıqlı və çirkli mühitlərdə bitir. Buna baxmayaraq, bitkinin yarpaqları həmişə təmiz olur. Çünki bitki üzərinə çox cuzi toz dənəsi belə düşən kimi dərhal yarpaqlarını yelləyir və toz zərrəciklərini müəyyən məsafəyə doğru itələyir. Yarpağın üzərinə düşən yağış damcıları da bu nöqtələrə doğru yönləndirilir və buradakı tozları yuyub aparır.
Lotus bitkisinin bu xüsusiyyəti bina səthinin dizaynı üçün araşdırmaçılara yeni üfüq açıb. Bundan ilham alan tədqiqatçılar Lotusun yarpağı kimi, yağış sularını istifadə edərək üzərindəki çirki təmizləyən bina səthləri üzərində işə başlayıblar. Bu işlərin nəticəsində ISPO adlı bir alman şirkəti “Lotusan” adı verilən səthörtmə maddəsini istehsal ediblər. Asiya və Avropadakı satış nöqtələrindən bazara təqdim edilən bu məhsul üçün “yuyucuya ehtiyac olmadan 5 il ərzində özünü təmiz saxlayacağı zəmanəti” belə verilib.

Təbiətdəki bir çox canlı səthlərini qoruyan müxtəlif xüsusiyyətlərə malikdir.

KENQURU BALALARINA XÜSUSİ QAYĞI

kenguruYeni doğulmuş kenquru balası lobya dənəsi boyda olur, ayaqları hələ yeni inkişaf etməyə başlayır. Kenquru balaları doğulduqda kor olurlar. Çünki kenquru balaları ana bətnində inkişaflarını tamamlamadan dünyaya gəlirlər. Buna görə, balalar üçün analarının bədənində hazırlanmış tüklü kisə çox mühüm qorunma yeridir. Bu kisə bala böyüdükcə genişlənir. Kisənin girişində balanın düşməsinin qarşısını alan xüsusi əzələlər var. Bu əzələlər ana kenquru suya girdikdə də suyun içəriyə dolmasının qarşısını alır.

(Creation, vol.20, n.3, June-August 1998, səh. 29)

Kenquruların südü də balalarının tam tələbatına uyğun xüsusiyyətdədir. Südün tərkibindəki yağ və digər birləşmələr balanın böyüməsinə və ehtiyaclarına uyğun olaraq dəyişilir.

Şübhəsiz ki, kenqurunu bu xüsusiyyətlərlə yaradan Allah’dır.

Bölmə: Heyvanlar Aləmi  Açar sözlər:  Şərh yaz