»Təbiət və Texnologiya « Bölməsi üzrə arxiv
Jun 2012
Jun 2012
Mar 2012
Bir çoxumuz maddənin üç halının olduğunu bilirik. Buna ən yaxşı nümunə sudur. Su normal halda maye, donanda buz, yəni bərk, isinəndə də buxar, yəni qaz halına keçir. Bir maddənin molekul quruluşunu itirmədən qazandığı dəyişiklik maddənin üç fərqli halıdır. Ancaq bu xüsusiyyət hər maddəyə xas deyil. Məsələn, barıtı qızdırsaq, o, qaz halına çevrilməz. Barıt partlayar və tamamilə başqa molekul olar. Şüşə isə soyudulsa, bərk maddə xüsusiyyəti qazanmaz, yalnız sərtləşər.
Şüşəni bərk zənn etməyimizin səbəbi isə olduqca sərt olmasıdır. Qədim dövrlərdən qalmış şüşə stəkan və vazaların alt hissələrində qalın şüşə layın meydana gəlməsinin səbəbi şüşənin gözlə görünməyən miqdarda daima aşağıya doğru axmasıdır. davamı »
Oct 2010
Çaylarda, su hövzələrində və su kanallarında yaşayan Caulobacter crescentus adlı şirin su bakteriyası mövcud olduğu yerdə qalmaq üçün təbiətdəki ən möhkəm yapışqandan istifadə edir.
Bakteriyanın yapışmaq üçün ifraz etdiyi yapışqan maye ən möhkəm sənaye yapışqanlarından belə üç dəfə möhkəmdir.
Caulobacter crescentus adlı şirin su bakteriyası. Elm adamları müəyyən etdilər ki, bu bakteriyalardan birini yapışdığı yerdən qoparmaq üçün 1 mikronyutonluq güc tətbiq edilməlidir.
Bakteriyanın bu yapışma gücü bir qəpik böyüklüyündəki sikkənin üstünə üç və ya dörd avtomobil qoyulduqda əldə edilən təsirə bərabərdir. Daha təəccüblü olan isə bu yapışqanın nəm yerlərdə belə təsirli olmasıdır.1 davamı »
Oct 2010
Şüşə strateji baxımdan əhəmiyyətli maddədir. Kəşfindən dövrümüzə qədər bir tərəfdən çeşidləri artarkən, digər tərəfdən də istifadə sahəsi genişlənmiş, mühüm istehlak maddəsi olmuşdur.
İstifadə etdiyimiz şüşələr süni şüşələrdir, bununla bərabər şüşə dünyada təbii şəkildə də mövcuddur. Təbii şüşə obsidian adı ilə məlumdur. (1)
Təbiətdəki şüşə insanlara yol göstərici olmuş və ondan geniş şəkildə faydalanmamıza vəsilə olmuşdur.
Şüşə inşaat, avtomobil, içki, ərzaq, bəyaz əşya, mebel, əczaçılıq, dənizçilik, elektrik, elektronika və daha bir çox sektorda istifadə edilən mühüm məmulatdır. Şübhəsiz, şüşənin həyatımızda bu qədər geniş istifadə edilməsinə səbəb ondakı üstün xüsusiyyətlərdir. davamı »
Oct 2010
Suitlərinin bığlarındakı quruluş istiqaməti müəyyən etmələrini təmin edir
Almaniyanın Bonn və Rur Universtitetlərindən bir qrup elm adamı suitləri üzərində apardıqları tədqiqatda bu canlıların qaranlıq və ya bulanıq sularda ovlarını tutmaq üçün bığlarından istifadə etdiklərini üzə çıxardılar.1
Buna əsasən suitləri eşitmə və görmə kimi duyğu orqanlarından istifadə edə bilmədikləri mühitlərdə ovlarını balıqların su içində hərəkət edərkən arxalarında buraxdıqları suyun çalxalanma izlərini təqib edərək tapırlar. Quido Denhardt və dostları tərəfindən həyata keçirilən bu tədqiqat suitlərinin bığlarının 200 metrə qədər məsafədəki ovlarını belə izləməyə imkan verdiyini göstərir.2 davamı »
Oct 2010
Texnologiya inkişaf etdikcə istifadə etdiyimiz vasitələrin ölçüləri kiçilir. İlk kompüter bir otaq qədər böyük idi. Əvvəl bir iş stolunun, sonra da dizlərin üstünə qoyulacaq qədər kiçildi. İndi isə cibimizdə daşınacaq qədər kiçik olanları belə var. Bəs görəsən texnologiya məhsullarındakı kiçilmə prosesi nə qədər davam edər? Məsələn, bir duz dənəciyindən belə daha kiçik motor, ya da toz zərrəciyi qədər kiçik kompüter elektrik dövrəsi hazırlamaq mümkündür?
Hal-hazırki ən sürətli kompüterdən qat-qat keyfiyyətli kompüterin bir üzüyün içinə sığışdırıldığını və batareyasını doldurmadan günlərlə istifadə edə bildiyinizi düşünün. Hələlik bu cür kompüteri yalnız xəyallarınızda canlandıra bilərsiniz. Çünki belə bir kompüteri əmələ gətirən komponentləri hələ istehsal edə bilmirik, elm adamlarının qarşısında texniki cəhətdən həll edilməli bir yığın problem var. Bəs əgər atom ölçüsündə cihazlar düzəltməyə çalışsaydıq?
Hamı atomların gözlə görünməyəcək qədər kiçik olduğunu bilir. Amma nə qədər kiçik? Bunu zehnimizdə canlandırmaq üçün belə nümunə verə bilərik: ovcunuzun içinə 12 q kömür tozu almış və 3 milyard insana da bu tozun içindəki atomları saymaq vəzifəsini vermisiniz. Hər insan gündə səkkiz saat işləyir və saniyədə bir atom sayır. 3 milyard insanın qoşulduğu bu sayma prosesi “20 milyon il” davam edərdi. davamı »
Oct 2010
Elm adamları işıq yayan təsirli və faydalı cihaz kəşf etdikdə eyni metoddan kəpənəklərin 30 milyon ildən bəri istifadə etdiklərini bilmirdilər!
Qısa şəkildə LED adlandırılan işıq yayan diodlardan (tək istiqamətə elektrik axınını ötürən dövrə komponenti) əsasən elektron cihazların göstəricilərində və avtomobilərin stop lampalarında işıqlandırma məqsədilə istifadə edilir. Ancaq normal LED-lərdən çıxan işıq ilə düzgün şəkildə işıqlandırılma olmur. Elm adamları bunun səbəbini işığın zəif yayılması ilə açıqlayırlar.
2001-ci ildə dünyanın qabaqcıl texnologiya universitetlərindən MTİ-də (Massaçusets Texnologiya İnstitutu) Aleksey Erçak və həmkarları daha faydalı LED düzəltməyi bacardılar. davamı »
Oct 2010
Məşhur avtomobil firması Mercedes-Benz bionik avtomobil istehsal etdi. Uzun müddət yanacaq israfını azaltmağı qarşısına məqsəd qoyan firma bu məqsədlə bir tədqiqat layihəsi həyata keçirdi. Layihədə məqsəd aerodinamik cəhətdən daha uyğun səth dizayn etmək idi. Bunun üçün uyğun həll yolunu dənizlərdə yaşayan qutu balığı (Ostraction meleagris) adlı kiçik canlıda tapdılar.
“Bionik DCX” adlı bu layihə həyata keçirilərkən ilk iş kimi kompüterdə kutu balığının bədən formasının modelləri çəkildi. Xüsusi canlandırma proqramlarında hərəkət halındakı balığın üzərindəki havanın necə yer dəyişdirdiyi tədqiq edildi. Canlandırmalarda balığın suyun içində hərəkət edərkən suyun müqavimətini azaldan bədən formasına malik olduğu müşahidə edildi. davamı »
Oct 2010
1967-ci ildə ABŞ casus peykləri Xəzər dənizi üzərində hərəkət edən nəhəng cismi müəyyən etdi. Səlahiyyətli nümayəndələr dərhal bu vəziyyətdən xəbərdar edildilər. Bir qrup tədqiqatçı Vaşinqtonun kənarında Müdafiə və Təhqiqatlar Agentliyi MTA-nın “Yaşıl Otaq” adlandırılan hissəsində bu məsələni müzakirə etmək məqsədilə toplandı. Cisim təyyarəyə bənzəyirdi, amma məlum olan sərnişin təyyarəsindən böyük idi. Nəhəng quruluşa malik idi, amma qanadları olduqca kiçik idi. Uçması qeyri-mümkün görünən bu cisim otaqdakı səlahiyyətli nümayəndələri çox təəccübləndirmişdi. Bir polkovnik “bu bir divdir” dedi. Digəri isə “bəli” deyə cavab verdi və “Lok Ness divi” dedi.1
Bu cisim həqiqətən nə idi və necə işləyirdi? Ruslar onunla nə etməyi planlaşdırmışdılar? Cavablar sonrakı 10 il boyu yavaş-yavaş tapıldı: o bir “Ekranoplan” idi. Təyyarələrin edə bilmədiyi bir şeyi edirdi, su üzərində aşağı hündürlükdə uçurdu, həm də uzun müddət ərzində. Ekranoplan Rotislav Alekseyev adlı rus tərəfindən icad edilmişdi. davamı »
