»Vücudumuz « Bölməsi üzrə arxiv

ORQANİZMİMİZİN AĞILLI SİLAHLARI: ANTİTELLƏR

antitelİnsan orqanizminin ən mühüm, təəccüblü sistemlərindən olan immun sisteminin çox həyati funksiyası var. İnsan fərqinə varsa da, varmasa da, bu sistemin bütün vahidləri eynilə bir ordu kimi orqanizmi qorumaq üçün vuruşur və bu işi dəqiqliklə yerinə yetirirlər.

Bakteriya, virus və bənzər mikroorqanizmlərə qarşı bədəni müdafiə edən hüceyrələr güclü döyüşçülərdir və qeyri-adi bacarıqları var.

Yad orqanizmlər bəzən dəri, tənəffüs və həzm sistemi kimi maneələrdən keçərək bədənə daxil olmağı bacarırlar. Ancaq onları immun sisteminin güclü döyüşçüləri gözləyir. İmmun hüceyrələri adlandırılan bu döyüşçülər faqositlər, makrofaqlar, limfositlər kimi hüceyrələrdir. Bu hüceyrələrin orqanizmdə mübarizə apardığı zaman göstərdiyi ağıl, şüur və fədakarlıq nümunələri bunları öyrənən hər kəsi heyrətləndirir. İndi immun sistemi vahidlərindən birini – antitelləri təhlil edərək sistemdəki mükəmməlliyə baxaq. davamı »

Bölmə: Vücudumuz  Açar sözlər: , ,  Şərh yaz

NECƏ NƏFƏS ALIRIQ?

agciyerHeç vaxt nəfəs alıb-vermə nizamını tənzimləmirsiniz. Çünki bəzi hüceyrələriniz sizin əvəzinizə bunu edir. Əgər tənəffüs nizamını tənzimləmək bizim üzərimizə düşsəydi, nəfəs almağı unutduqda, yuxuya getdikdə və ya başqa işlə məşğul olduqda havasızlıqdan ölərdik.

Hər insan üçün həyati əhəmiyyətə malik tənəffüs prosesini tənəffüs mərkəzi tənzimləyir. Mərcimək dənəsi boyda olan bu mərkəz beynimizin “beyin sapı” adlanan hissəsindədir və üç əsas sinir hüceyrəsi qrupundan təşkil olunmuşdur:

  • Birinci hüceyrə qrupu tənəffüsün əsas ritmini tənzimləyir və havanı içimizə çəkməyimiz üçün əmr verirlər. Beləcə, ehtiyacımız olan havanı qəbul edirik.
  • İkinci hüceyrə qrupu isə tənəffüsün sürətini və gedişini tənzimləyir. Ancaq ikinci hüceyrə qrupu işə düşdükdə birinci hüceyrə qrupunun fəaliyyətini impulsla dayandırır. Beləliklə, ağciyərə hava dolması tənzimlənir və nəfəs alıb-verməyimiz sürətlənir.
  • Üçüncü hüceyrə qrupu isə normal tənəffüs prosesində aktiv olmurlar.  Ancaq həddindən artıq havaya ehtiyacımız olduqda işə düşür, qarın əzələlərimizə impuls göndərərək tənəffüs prosesinə qoşulmalarını təmin edirlər. davamı »
Bölmə: Vücudumuz  Şərh yaz

HÜCEYRƏLƏRİN MÜXTƏLİF ORQANLARA ÇEVRİLMƏSİ DÜNYADAKI ƏN BÖYÜK MÖCÜZƏLƏRDƏN BİRİDİR

babyAna və atadan gələn xromosomlar ana bətnində yeni mayalanmış yumurta hüceyrə formasındadır. Bu hüceyrə sürətlə bölünməyə başlayır və hüceyrələr bölündükcə müxtəlifləşir, yəni müxtəlif funksiyalar qazanır və orqanizmin hansı hissəsində olmalıdırlarsa, o hissəyə gedirlər. Bir-birinin eyni olan hüceyrələrdən ibarət ət yığını olmaq əvəzinə bir qismi, məsələn, göz hüceyrəsi məhz lazımi yerə, bir qismi isə ürəyi təşkil edərək döş qəfəsindəki yerinə gedir və ya dəri hüceyrəsi olub bütün bədəni örtür.

Hüceyrələrin proqramlanmış şəkildə müxtəlif zülallar hasil edib fərqli orqanlara çevrilməsinə tibbi dildə “müxtəlifləşmə” və ya “morfogenez” deyilir. Hüceyrələr bu bölünmə mərhələsində çox dəqiqliklə və müştərək işləyirlər. Bəs bu qədər mükəmməl nizam və mütəşəkkillik necə baş verir? İsrailli biofizik dr. Li Spetner də buradakı möcüzəvi yaradılışa belə diqqət çəkir: davamı »

HÜCEYRƏDƏKİ BƏNZƏRSİZ HASİLAT: ZÜLAL SİNTEZİ

zulalCanlılar üçün həyati əhəmiyyətə malik olan zülallar hüceyrənin içində dünyadakı heç bir sistemlə müqayisə edilməyəcək qədər kompleks, nizamlı və qüsursuz sistemlə hasil edilirlər.

Bu kompleks hasilat sistemində heç bir səhvə yol verilmir. Hər hansı mərhələdə meydana gələn xəta dərhal təhlükəsizliyə nəzarət sistemi ilə bərpa edilir. Beləliklə, canlının həyatını davam etdirməsini təmin edən zülallar heç bir xəta olmadan, məhz lazımi vaxtda, lazımi yerdə və lazımi şəkildə hasil edilir.

Zülal hasilatının digər möcüzəvi xüsusiyyəti də çox yüksək sürətlə həyata keçirilməsidir. Məsələn, 100 amin turşusu daşıyan bir zülal molekulu E.coli bakteriyasının hüceyrəsində 5 saniyədə sintez edilir. Bu o qədər böyük sürətdir ki, yer üzündə belə sürətlə bütün istehsal prosesini tamamlayan fabrik yoxdur. Bu sürət canlı üçün çox vacibdir. Çünki həyatın davam etdirilməsi üçün hüceyrələrdə hər an bir çox zülala ehtiyac olur. davamı »

Bölmə: Vücudumuz  Açar sözlər: , , , ,  Şərh yaz

DİLİN MÖCÜZƏVİ QURULUŞU

stock-photo-company-of-children-of-different-nationality-16678993Ağlınıza gələn düşüncələri Allah’ın sizin üçün yaratdığı qüsursuz sistem sayəsində ifadə etdiyinizi bilirsinizmi? Eyni şəkildə, deyilənləri anlamanız da bu qüsursuz sistemin bir hissəsidir. Sözlər siz fərqində olmadan beyninizdə mənaları ilə birlikdə yerlərini tuturlar. Bəs bu, necə baş verir?

Danışmaq üçün xüsusi cəhd göstərmirik. İstədiyimiz sözlərin ağzımızdan çıxması üçün səs tellərinin bir-birindən nə qədər aralı olmasını, nə qədər titrəməsini, ağzımızdakı, dilimizdəki, boğazımızdakı yüzlərlə əzələdən hansını hansı sıra ilə və neçə dəfə, nə qədər gərib-boşaltmağı, ciyərlərimizə neçə sm3 hava alıb və bu havanı hansı sürət və fasilələrlə xaric etməyi hesablamırıq. İstəsək də, bunu edə bilmərik! Çünki ağzımızdan çıxan bircə sözün formalaşması insanın tənəffüs sistemindən sinir sisteminə, əzələlərindən sümüklərinə qədər uzanan bir çox sistemin ahəngdar işləməsinin nəticəsidir. davamı »

Bölmə: Vücudumuz  Şərh yaz

BƏDƏNİMİZDƏ FÖVQƏLADƏ HALLARDA FƏALİYYƏTƏ KEÇƏN MÜDAFİƏ ÜSULLARI

bedenİnsan orqanizmi qüsursuz müdafiə sistemi ilə birlikdə yaradılmışdır. Huşunu itirmək, asqırmaq, hərarətin qalxması, qaralmaq, hıçqırmaq kimi gündəlik həyatda bizə adi gələn bədəndəki reaksiyalar, əslində, Allah’ın orqanizmimizdə yaratdığı müdafiə mexanizmləridir.

 

Asqırmağın qarşısının alınmasını həkimlər nə üçün tövsiyə etmirlər?

Asqırarkən gözlərimizi qırpmamaq nə üçün mümkün deyil?

Çox vaxt tərsinə düşünülsə də, hərarətin qalxması, əslində, xəstəliyin mənfi əlaməti deyil. Bəs nə üçün xəstələndikdə hərarətimiz qalxır?

Hıçqırmaq həzm sistemimizə necə kömək edir? davamı »

Beyinin insan davranışlarını istiqamətləndirən hissəsi: beyinin ön payı

beyin• Bir insan hərəkətlərini istiqamətləndirən qərarlar verərkən, bunu bir robot kimi məntiq qaydalarına əsasən etməz. Vicdanını dinləyər, hisslərini də buna əlavə edər. Elmi araşdırmalar beyinin ön payında mövcud olan “ventromedial prefrontal korteks” adlı hissənin bu qərarları verməsində əsas rol oynadığını müəyyənləşdirmişdir.

• Bəs beyinin bu hissəsinin olmaması insanı hansı mənfi davranışlara sürükləyə bilər?

Özünü idarə etmə, nəticə çıxarma, incə düşüncəli və nəzakətli olma, qətiyyət kimi bir çox müsbət davranışlara beynimizin ön payı nəzarət edir. Normal insanın beyninin ön payında yüksək bir hərəkətlilik olduğu məlumdur. Bu hərəkətlilik insanın hisslərinin fərqinə varmasını təmin edir. Sevgi, xoşbəxtlik, qorxu, peşmançılıq, günahkarlıq kimi romantik reflekslərin olması beyindəki ön payın yaxşı işlədiyini göstərir. Beyinin ön payının işləmə mexanizmi araşdıran elm adamları heyrətamiz nəticələrlə qarşılaşmışlar. davamı »

Hisslərimizi istiqamətləndirən nahiyə: “AMİQDALA”

amiqdalaAllah insanların ruhundakı quruluşu fərqli yaratmışdır. Hər insanın həyəcanlandığı hadisələr bir-birindən fərqlənir. Elmin tək sahibi olan Allah hər insanın ruhunda yaratdığı fərqli duyğulara beynimizdəki amiqdala adlanan nayihəni səbəb etmişdir.

Beynimizdəki amiqdala nayihəsi qorxu, güvən və ictimai münasibət qurma kimi davranışlara nəzarət edir. Amiqdala insanlarda limbik halqanın altında, gicgah tərəfdə olan və bir-birləri ilə əlaqəli strukturlardan ibarət badamşəkilli bir kütlədir. Beyinin hər yarımkürəsində bir amiqdala yerləşir. Bu nayihə ətrafımızdakı siqnalları tutaraq bir an içində nəyə və necə reaksiya verib-verməyəcəyimizi təyin etməkdə bizə kömək edir. davamı »

Bölmə: Vücudumuz  Açar sözlər: ,  Şərh yaz

QULAQDAKI QIZIL RİYAZİ NİSBƏT EŞİTMƏNİ NECƏ ASANLAŞDIRIR?

qulaqQulağın quruluşundakı qızıl nisbət eşitmə prosesini necə mükəmməl edir? Səsin mənbəyini hər an necə təyin edirik?

İlbiz adlanan orqanın eşitmə prosesindəki rolu nədir?

Sənətkarlar, elm adamları və dizaynerlər tədqiqat apararkən və ya məhsul hazırlayarkən qızıl nisbətlə yaradılmış insan bədənini ölçü götürürlər. Leonardo da Vinçi və Korbüzye  də əsərlərində qızıl nisbətlə yaradılmış insan bədənini ölçü götürüblər. Ancaq insan bədəninin quruluşunu dövrümüzə qədər bir çox elm sahəsi çərçivəsində tədqiq edənlər apardıqları riyazi təhlillər nəticəsində qulağın quruluşu ilə bağlı bu mühüm suallara cavab tapıblar.

Son illərdə aparılan bioloji tədqiqatlar göstərmişdir ki, insan orqanizmindəki qızıl nisbət təkcə insanın fiziki görünüşündə deyil. İnsan beyninin, sinir sisteminin, duyğu orqanlarının, ağciyər sisteminin və DNT-sinin lazımi funksiyalarını yerinə yetirməsi üçün də qızıl nisbət zəruridir. Buna görə, dövrümüzdə insan orqanzimindəki bir çox orqanın və sistemin bir-birilə uyğunluq içində işləməsinin qızıl nisbətlə yaxından əlaqəsi olduğunu düşünürlər. davamı »

Bölmə: Vücudumuz  Açar sözlər:  Bir Şərh

Türk tədqiqatçıları beyinin bəzi sirlərini üzə çıxardı

alimlerBilkənd Universitetinin tədqiqatşıları beyinin sol yarımkürəsinin bədənin sağ hissəsini, sağ yarımkürəsinin də sol hissəsini idarə etdiyi istiqamətindəki elmi nəzəriyyələrin həmişə etibarlı olmadığını ortaya qoydu.

Beyinin necə işlədiyini tapmaq üçün elm adamlarının minlərlə ildir təcrübələr apardığını deyən prof. Dr. Ergin Atalar öz təcrübələrindən əldə etdikləri nəticələri belə izah etdi:

”Beyinin necə gördüyünü, görüntüləri necə qəbul etdiyini anlamaq üçün bəzi təcrübələr apardıq. Dünyada bu mövzuda çox sayda nəzəriyyə var. Bu təcrübələrdə bəzi nəzəriyyələrin əskik olduğunu müəyyənləşdirdik. Bu nəzəriyyələrə görə, beyinin iki tərəfi var. Beynin sağ tərəfi bədənimizin sol tərəfində baş verənləri, sol tərəfi isə sağ tərəfində baş verənləri qəbul edir. Məsələn, gözlərinizi dikdiyiniz bir nöqtənin solunda bir şey göstərdiyiniz zaman beyinin sağ tərəfi işləyir. Ancaq apardığımız təcrübələrdə sağ tərəfdə göstərilən bir obyektin beyinin həm sağ, həm də sol tərəfində işləndiyi ortaya çıxdı”.

Bölmə: Vücudumuz  Şərh yaz