Archive for » 2010 «

Ultrasəs Dalğaları ilə Xəbərləşən Qurbağalar

Elmi adı Amolops tormotus olan Çin qurbağası Çində hündür şəlalələr və çaylarla örtülü ərazidə yaşayan nadir rast gəlinən qurbağa növüdür. Bu qurbağaların həyatında su səsi hakimdir. (1) Ünsiyyətə mane olan bu cür səslər elm adamları tərəfindən “gurultu” adlandırılır. Elm adamları əvvəlcə qurbağaların bu gurultu səbəbindn xəbərləşmədə çətinliklər yaşadıqlarını düşünürdülər. Ancaq çox maraqlıdır ki, aparılan tədqiqatlar bu qurbağaların problemsiz xəbərləşdiklərini göstərdi. Bəs nə cür?

Bu kiçik canlılar səs siqnallarını “ultrasəs” adlanan, insan qulağının eşitmədiyi çox yüksək tezliklərdə yollayırlar. (2) Tədqiqatı həyata keçirən qrupun rəhbəri İlinoys Universitetindən Albert Fenq bu növ qurbağaların erkəyinin 128 kHz-dən çox tezliklərdə səslər çıxartdığını müəyyən etdiklərini bildirir. (3) Bu tezlik insanın eşidə bildiyi ən yüksək tezlikli səsdən qat-qat çoxdur. Belə ki, səs siqnallarını bu yüksək tezliklərdə göndərmənin öz-özlüyündə mənası yoxdur. Çünki bu səs siqnallarının məna qazanması üçün onları qəbul edəcək xüsusiyyətdə qulaqların da olması şərtdir. Allah bu kiçik canlıların qulaqlarını yüksək tezlikli səs siqnallarını qəbul edəcək şəkildə yaratmışdır. davamı »

Maddəyə Baxışınızı Dəyişdirəcək Suallar

1. Bir cisimdən gələn işıq, göz hüceyrələri tərəfindən elektrik siqnalına çevrilir və beynin görmə mərkəzinə çatdırılır. Ve bu elektrik siqnalları burada görüntüyə çevrilir. Əslində, siz bu mesajı beyninizdə görürsünüz. Yaxşı, bəs beyində meydana gələn bu mesaj görüntüsünü beynin içində görən, qavrayan kimdir? Başqa cür desək, məsələn, görüntü televizorda əmələ gəlir, amma bunu görən bizik. Bəs beynin içində əmələ gələn görüntünü gözə ehtiyacı olmadan görəbilən şuur sizcə nədir?

2. Beyin yağ, protein və müxtəlif molekullardan ibarət ət parçasıdır. Bu görüntünü görən şuur bu ət parçası olabilərmi? Və ya beyin hüceyrələri elektrik siqnallarını dəniz mənzərəsi və ya bir e-mail mesajı olaraq görən şuur meydana gətirə bilərmi?

3. Beynimizin içinə işıq keçmir, yəni beynin olduğu yer zülmət qaranlıqdır. Yaxşı, bəs belə zülmət qaranlıq yerdə parlaq, aydın görüntü necə meydana gəlir? Qaranlıq beyin qabığının üzərində günəşin işıqları necə görülür?

4. Kəllə sümüyü səs də keçirmir. Yəni beynin olduğu yerdə dərin səssizlik hakimdir. Ancaq insan bütün səsləri beyninin içində dinləyir. Səs dalğaları, qulaqda elektrik siqnalına çevrilir və beynin eşitmə mərkəzinə çatdırılır. Beyində, bir şuur bunu, məsələn, mahnı olaraq dinləyir. Yaxşı, bəs tamamilə səssiz yerdə çox yüksək səsli musiqini kim, necə dinləyə bilir? davamı »

Fiziki Varlığın Sərhədi: Kvarklar

Hüceyrənin təməlindəki atomların, onların içindəki proton və neytronların və bunların da içindəki kvarkların (quark) mexanizmlərindəki üstün yaradılış inanclı olub-olmamasından asılı olmayaraq hamını heyrətə salacaq mükəmməllikdədir. Hava, su, dağlar, heyvanlar, bitkilər, bədəniniz, oturduğunuz stul, qısası ən ağırından ən yüngülünə qədər gördüyünüz, toxunduğunuz, hiss etdiyiniz hər şey atomlardan meydana gəlmişdir. Əlinizlə toxunduğunuz kompüter milyardlarla atomdan ibarətdir. Atomlar elə kiçik parçacıqlardır ki, ən güclü mikroskoplarla belə bir dənəsini görmək mümkün deyil. Bir atomun diametri ancaq millimetrin milyonda biri qədərdir.

Bu kiçikliyi insanın gözündə canlandırması o qədər də mümkün deyil. Ona görə bunu bir örnəklə izah etməyə çalışaq: Əlinizdə bir açar olduğunu düşünün. Şübhəsiz bu açarın içindəki atomları görmək mümkün deyil. Əgər atomları mütləq görmək istəyirəm deyirsinizsə, onda əlinizdəki açarı dünyanın ölçülərinə gətirməyiniz lazım olacaq. Əlinizdəki açar dünya ölçüsündə böyüsə onda o açarın içindəki hər bir atom bir albalı böyüklüyündə olacaq və siz də onları görə biləcəksiniz. Yenə bu kiçikliyi qavraya bilmək və hər yerin necə atomlarla dolu olduğunu görə bilmək üçün bir nümunə daha verək: Bir duz dənəsinin bütün atomlarını saymaq istədiyimizi düşünək. Saniyədə bir milyard (1.000.000.000) ədəd sayacaq qədər sürətli olduğumuzu da fərz edək. Belə əhəmiyyətli bacarığa baxmayaraq bu kiçicik duz dənəsinin içindəki atomların sayını tam olaraq müəyyən etmək üçün beş yüz ildən çox bir zamana ehtiyacımız olacaq.

Yaxşı, bəs onda bu qədər kiçik bir quruluşun içində nə var? davamı »

Elmi Nailiyyətlər və Yaradılışı Müdafiə Edən Alimlər

Albert Eynşteyn

Təkamülçülər nə qədər özlərini yenilik, dəyişiklik, inkişaf kimi anlayışlarla tanıtmağa çalışsalar da, hər dövrdə elmin, irəliləyişin, yenilik və inkişafın əsl qabaqcılları yaradılış gerçəyini müdafiə edən elm adamları olduğunu tarix göstərmişdir.

Elmi inkişafın hər anında imanlı elm adamlarının imzası var. Astronomiyada iz qoyan Leonardo da Vinçi, Kopernik, Kepler, Qaliley, paleontolotiyanın banisi Kuvier, botanika və zoologiyanın əsasını qoyan Linney, yerin cazibə qüvvəsini kəşf edən Nyuton, qalaktikaları və kainatın genişlənməsini kəşf edən Edvin Habl və daha bir çox elm adamı Allahın varlığına, kainatı və canlıları Onun yaratdığına inanan alimlər idi.

XX əsrin ən böyük alimlərindən biri kimi qəbul edilən Albert Eynşteyn isə iman barəsində belə deyir: ”Dərin imana malik olmayan heç bir elm adamı təsəvvür edə bilmirəm. Bu, belə də ifadə edilə bilər: Dinsiz bir elmə inanmaq mümkün deyil.” (Science, Philosophy, And Religion: A Symposium, 1941, CH.13.) davamı »

DNT-nin Yaradılışında Təsadüfə Yer Yoxdur

3.1 milyard şifrədən ibarət olan DNT-dəki məlumatlar, A-T-G-C hərflərinin bir-biri ardınca xüsusi bir sıra şəklində düzülməsi ilə meydana gəlir. Ancaq bu düzülüşdə bir hərf səhvi belə edilməməlidir. Ensiklopediyada səhv yazılmış bir söz və ya hərf elə də gözə dəymir, hətta hiss olunmaz. Amma DNT-də hər hansı bir pillədəki, məsələn 1 milyard 719 milyon 348 min 632-ci pillədəki bir hərfin səhv kodlaşdırılması hüceyrə üçün və təbii ki, insan üçün ciddi nəticələrə gətirib çıxara bilər. Məsələn, uşaqlarda görülən leykemiya (qan xərçəngi) xəstəliyi bu tip səhv kodlaşmanın nəticəsidir.

Təsadüf riyazi anlayışdır. Bir hadisənin təsadüfən baş verib-vermədiyini bilmək üçün həmin hadisənin reallaşması üçün tələb olunan bütün şərtləri daxil etmək tələb olunur. Riyazi hesablamalar DNT-də yazılı məlumatların meydana gəlməsində təsadüfə yer olmadığını sübut edir. Nəinki milyonlarla pillədən ibarət DNT molekulunun, hətta DNT-ni meydana gətirən 200.000 gendən birinin belə təsadüfən meydana gəlmə ehtimalı mümkün deyil. Təkamülçü bioloq Salisbury bu qeyri-mümkün hadisə ilə əlaqədar bunları söyləyir: davamı »

Yarasaların SONAR Sistemi

Yarasaların ən maraqlı xüsusiyyətlərindən biri onların istiqamət tapmaq qabiliyyətidir. Yarasaların bu qabiliyyəti elmi tədqiqatçılar tərəfindən aparılan bir sıra təcrübə ilə ortaya çıxarılmışdır. Allah hər canlıya yaradılış sənətindəki əzəməti, bənzərsiz dizaynı göstərmək üçün müxtəlif xüsusiyyətlər vermişdir. Bu xüsusiyyətlər insanı heyran edən böyük bir ağlın əsəridir. Alimlərin apardığı bir çox təcrübə nəticəsində bu canlıların yeni xüsusiyyətləri hələ də kəşf edilir.

Alimlərin apardığı bir təcrübədə yarasa qaranlıq bir otağa buraxılmış, daha sonra, otağın bir küncünə bir milçək yerləşdirilmiş və yarasanın hərəkətləri qaranlıqda çəkə bilən kameralarla izlənmişdir.  Milçək havada qanad çalan kimi qarşıdakı küncdən  sürətlə hərəkətə keçən yarasa düz milçəyə doğru gəlib onu ovlamışdır. Bu təcrübə ilə tədqiqatçılar yarasaların qaranlıqda belə işləyən çox iti bir duyğu qabiliyyətinin olduğu qənaətinə gəlmişlər. Bəs yaxşı, yarasanın bu üstün intuisiyası nədən qaynaqlanır? Bu, eşitmə hissindən qaynaqlanır, yoxsa sahib olduğu xüsusi bir gecə görmə sistemindən? davamı »

İnsan üçün Yaradılmış Planet

Materialist fəlsəfə kainatdakı nizam və tarazlıqlar haqqında yalnız bir açıqlama irəli sürür: Təsadüf… Bu iddiaya görə bütün kainat təsadüflər nəticəsində meydana gəlmişdir. Lakin kainatı bir az tədqiq etdikdə belə, bu iddianın tamamilə həqiqətdən uzaq olduğunu görürük. Çünki təsadüflər sadəcə qarmaqarışıqlıq (xaos) əmələ gətirir, kainatda isə qarışıqlıq deyil, nizam var.

Kainatı tədqiq etdikdə saysız-hesabsız nizam nümunələri ilə qarşılaşırıq. Yaşadığımız Dünya da bunlardan biridir. Dünya malik olduğu bütün xüsusiyyətlərlə həyatın davam etdirilməsinə uyğun şəkildə, son dərəcə həssas tarazlıqlarla yaradılmışdır.

Dünyanın Günəşdən məsafəsi, oxunun orbitinə olan mailliyi, atmosferdəki tarazlıqlar, Dünyanın öz ətrafında və Günəş ətrafında fırlanma sürətləri, Dünyadakı okeanların, dağların funksiyaları, canlıların malik olduqları xüsusiyyətlər və bunların bir-birlərilə əlaqəsi bu ekoloji tarazlığın hissələrindən sadəcə bir neçəsidir.

davamı »

Yer Kürəsinin Kütləsi və Maqnit Sahəsi

Soldan sağa: Merkuri, Venera, Yer, Mars

Yer kürəsinin Günəşdən məsafəsi, fırlanma sürəti və ya yer üzü formaları ilə yaşanı böyüklüyü də əhəmiyyət daşıyır. Yer kürəsinin kütləsinin sadəcə 8%-nə bərabər olar Merkuri və ya Yer kürəsindən 318 dəfə artıq kütləyə malik olan Yupiterlə Yer kürəsini müqayisə etdikdə planetlərin çox müxtəlif ölçülərə malik olduğunu görürük. Bəs görəsən bu qədər müxtəlif ölçülərdəki planetlər arasında Yer kürəsinin ölçüsü təsadüfən müəyyən edilib?

Xeyr! Yer kürəsinin xüsusiyyətlərini nəzərdən keçirdikdə üstündə yaşadığımız bu göy cisminin lazımi ölçüdə olduğunu görürük. Amerikalı geoloqlar Press və Siver Yer kürəsinin bu cəhətdən “uyğunluğu” haqqında belə deyirlər:

“Yer kürəsinin ölçüsü lazımi qədərdir. Daha kiçik olsaydı, Yer kürəsinin cazibə qüvvəsi çox zəifləyəcək və atmosferini ətrafında saxlaya bilməyəcəkdi, daha böyük olsaydı, bu dəfə də Yer kürəsinin cazibə qüvvəsi çox artar və bəzi zəhərlli qazları da saxlayaraq atmosferi öldürücü hala salardı…” (F. Press, R. Siever, Earth, New York: W. H. Freeman, 1986, s. 4) davamı »

Biomimetika: Təbiətdəki Texnologiyaların Təqlidi

Hal-hazırda Yer kürəsinin ən mühüm problemlərindən biri qlobal istiləşmə və ekoloji tarazlıqların pozulmasıdır. Bunları nəzərə alaraq elm dünyası insanların diqqətini təbiətin və canlıların qorunmasına çəkməyə çalışmaqdadır. Milyonlarla il ərzində təbiətdəki ekoloji tarazlıqlar çərçivəsində yaşayan milyardlarla canlı, sahib olduqları texnologiyalar sayəsində həm həyatlarını davam etdirir, həm də təbiətə və ekoloji tarazlıqlara zərər vermirlər. Təbiətdəki dizaynlar ən az məmulat və enerjidən istifadə edərək maksimum səmərə verir, öz-özlərini təmir edə bilir, yenidən istehsala qayıdırlar. Eləcə də təbiət dostu olmaları, səssiz işləmə prinsipi, estetik, dayanıqlı və uzun ömürlü olmaları baxımından sənaye texnologiyasına nümunə təşkil edirlər. Amma insan əli ilə istehsal olunan texnologiyalar təbiətdəki hazır texnologiyalardan fərqlənir. Bu fərq yeni bir elm sahəsi olan Biomimetikanı doğurmuşdur.

Biomimetika insanların təbiətdə olan sistemləri təqlid edərək əldə etdikləri maddələrin, alətlərin, mexanizm və sistemlərin bütününü ifadə edən termindir. Təbiətdəki dizaynlardan nümunə götürərək əldə edilən alətlərə xüsusilə nanotexnologiya, robot texnologiyası, süni intellekt (AI), tibbi sənaye və hərbi təchizat və s. sahələrdə ehtiyac var. Biomimetika təbiətdəki modelləri araşdıran, sonra da bu dizaynları təqlid edərək və ya bunlardan ilham alaraq insanların problemlərini həll etməyi məqsədinə çevirmiş yeni elm sahəsidir.

“Biomimikri” kitabının müəllifi Cenin M. Benyus  təbiətdəki mükəmməl sistemlərin, modellərin təqlid edilməsinin vacibliyini nümunələrlə belə izah edir: davamı »

120 kq Qaldıra Bilən Kərtənkələ

Geko (Gecko) kərtənkələsinin ayağının altında setae adlandırılan milyonlarla tükcük var. Bu tükcüklər bir metrin 200 milyardda biri uzunluğundadır. Hər bir tükcüyün ucunda da təxminən min ədəd spatül adlı milyardlarla mikroskopik tükcüklər var. Dr. Kellar Autumn başçılıq etdiyi qrupun apardığı araşdırmalara görə gekonun ayağındakı tükcüklər zəif elektrostatik qüvvə təsiri (Van Der Vals qüvvəsi) meydana gətirir. Kərtənkələnin ayağındakı milyardlarla kiçik tükcüklər sayəsində təmas olunan səthlə çox qüvvətli yaxınlıq təmin edilir və 120 kq çəkini qaldıra bilən möhkəm yapışma qüvvəsi meydana gəlir. Möhtəşəm dizayna malik olan geko saniyədə 15 addım atır və “yapışdığı” səth ilə 30 dərəcəlik bucaq meydana gətirərək ayağını qaldıra bilir. Bu cür addım atmadığı təqdirdə ayaqlar səthə kilidlənir. Gekonun ayaqlarındakı dizayn təqlid edildikdə bu gün xəyal kimi görünən proyektlər həyata keçirilə bilinəcək:

  • Kosmos kimi havanın olmadığı mühitdə maddələrin möhkəm yapışması təmin ediləcək.
  • Gekonun yapışma sisteminə malik olan robotlardan yanğın və digər fəlakətlərdən sonra xilasetmə əməliyyatlarında istifadə ediləcək (belə robotlar artıq var).
  • Geko təqlid edilərək xüsusi yapışqanlı əlcəklər və hündürə dırmanma üçün xüsusi geyimlər istehsal ediləcək.
  • Ağrısız çıxarılan yara bantları, eləcə də suda yapışan və ya dönə-dönə istifadə edilən xüsusi bantlar istehsal olunacaq. (5)